Wanneer is een renovatie zinvol en wanneer is een sloop eerder aangewezen? Een moeilijke vraag waarbij de uitkomst wel eens de bepalende factor kan zijn voor je budget. Gelukkig zijn er tal van professionals die antwoorden bieden en je op voorhand bijstaan met het nodige advies. Kati Lamens, architecte en bestuurder bij het Netwerk Architecten Vlaanderen, deelt met plezier een aantal do’s en don’ts bij renovaties.
“Een architect is zoals een dokter: wij maken een diagnose en zorgen voor de remedie.”
“Het is heel belangrijk om bij aanvang van de werken een grondige audit te doen van het gebouw. We merken dat er bij renovaties vaak eenzijdig naar het energetisch aspect gekeken wordt. Soms is het bouwfysisch of bouwtechnisch nu eenmaal beter om te slopen. Zeker nu de huidige regelgeving sloop en wederopbouw aan 6% btw mogelijk maakt. Wij raden ook altijd aan om in een vroeg stadium architecten te betrekken in een verbouwing. Want van zodra een eigenaar zijn droomhuis al in gedachten heeft, wordt onze taak er moeilijker op”, aldus Kati Lamens.
Maak vooraf een plan, want voor je het weet ben je voor 100.000 euro aan het renoveren.
Van A naar B
Steeds meer mensen kiezen voor renovatie in plaats van nieuwbouw omwille van een gefaseerde aanpak en spreiding van de budgetten. Het is raadzaam om vooraf een doordacht plan te maken zodat er geen budgettaire verrassingen opduiken. Een architect kan hier zeker van nut zijn.
“Het is eerder zeldzaam dat men het volledige budget heeft om een verbouwing grondig aan te pakken. Iemand die vandaag een woning koopt rond 300.000 euro, zal in het beste geval 20% van het bedrag reserveren voor een renovatie. En die renovatie begint al bij de schil. Nieuwe ramen kosten al snel 25.000 euro, een nieuw dak 30.000 euro, nieuwe gevelisolatie 35.000 euro en voor je het weet ben je voor 100.000 euro aan het renoveren. En dan moeten er nog een vloer, keuken en warmtetechnieken komen. Je moet altijd bij ingreep A al rekening houden met ingreep B. Als je vloeren en een dak wil renoveren op 5 jaar tijd, en je na 2 jaar een nieuwe oprit legt, kan het zijn dat er niet aan gedacht wordt om buitenfunderingen te isoleren. Zo krijg je al je eerste koudebrug. Vandaar raden wij altijd aan om een masterplan te hebben, met daarin een tijdstraject, werkverdeling enz.”
Audit to the rescue
Heel wat onvoorziene omstandigheden of kosten kunnen voorkomen worden na een grondige audit door de architect. Recticel werkte mee aan RenoFase, een tool die je helpt bij de gedetailleerde audit van de woning. Het is een soort handleiding doorheen het bouwfysische en stedenbouwkundige verhaal. Eens de keuze is gemaakt tussen slopen of verbouwen, helpt de tool bij alle mogelijke analyses van het gebouw. In een volgende fase helpt het door technische voorstellen te doen. “De overheid en gemeentes hebben ook een aantal tools in handen om te kijken welke panden beter afgebroken kunnen worden. Het kan niet enkel van particulieren afhangen om het ritme te versnellen en zo de doelstellingen van 2050 te halen”, vertelt Kati Lamens.
Denk tijdens een renovatie bij ingreep A al na over ingreep B, zo kunnen tijdig fouten vermeden worden.
Mensen die niet voor een masterplan of professioneel advies kiezen, kunnen voor wel heel onaangename verrassingen komen te staan. “Zulke mensen komen vaak bij ons als het al te laat is. Als je een renovatie niet goed aanpakt, krijg je problemen met bijvoorbeeld schimmel, isolatie of het risico om subsidies te verliezen. Daarom proberen wij als architecten een soort ambassadeur te zijn en mensen aan te sporen om die eerste stap te zetten. Vergelijk het gerust met naar de dokter gaan als je je niet goed voelt. Je krijgt een diagnose en een remedie. Een goede audit of afspraak met een architect kan je al een schat aan info geven.”
Isolatie is cruciaal
Vooraleer er aan warmtepompen of zonnepanelen kan gedacht worden, is een degelijke isolatie van primordiaal belang. “Alles start met een goede isolatie van de schil. Daarna kan je een keuze maken qua verwarmingstechniek en de zonnepanelen zijn dan de kers op de taart. Als iemand die verbouwt niet bij de basis begint, is hij misschien wel door de verkeerde mensen geadviseerd. In dergelijke situaties komen wij als architecten vaak te laat, en is het redden wat er nog te redden valt.”
Vooraleer er aan warmtepompen of zonnepanelen kan gedacht worden, is een degelijke isolatie van primordiaal belang.
Vandaag is door het vele telewerken ook de akoestische isolatie een aandachtspunt geworden bij renovaties. “Er is een onderscheid tussen groepswoningbouw en individuele particuliere woningbouw. Het is vandaag ondenkbaar dat men een appartementsgebouw of meergezinswoning bouwt zonder akoestische isolatie. Dat zal naar de toekomst toe nog belangrijker worden gezien het vele telewerk.”
De digitale bouwwerf
De digitalisering is ook in het bouwproces niet meer weg te denken. “Het is een meerwaarde om het renovatieverhaal efficiënter te maken als het gaat over groepsrenovaties of ingrijpende renovaties van meergezinswoningen. Een van de voorbeelden is CLT, een soort IKEA bouwproject dat wordt uitgetekend met 3D en op de werf toekomt. Vooraf is het essentieel om het gebouw goed in kaart te brengen met een 3D–scan. We merken wel in het bouwproces dat die voorbereidende fase vrij arbeidsintensief is. Soms betaal je gemakkelijk 10 tot 15.000 euro aan studiekosten. Laat je dus steeds van bij het begin bijstaan door een architect. Je zal er geen spijt van krijgen!”
ONDER DE LOEP: de energetische schil?
Dat zijn alle delen van de woning die in aanraking komen met buiten. De schil bestaat dus uit de gevel, het dak en de vloeren. Als je een renovatie doet, is de eerste stap dus om heel de schil te isoleren. Bijvoorbeeld een degelijke isolatie onder de vloer vooraleer je een nieuwe vloer legt. Vergelijk het gerust met de schil van een appel!
Hoe is het gesteld met het energieverbruik van onze Belgische woningen?
Je leest er alles over in de nieuwe editie van de Isolatiebarometer 2021.